تاریخچه ی مرغ سحر

جان عشاق:
در گذر از تاریخ پر تلاطم این سرزمین همواره نغمه ها و ترانه هایی در کوران حوادث متعدد و بیشمار در حافظه ی قومی مردمان باقی مانده اند و در نشیب و فراز روزگار چون نگینی خواهند درخشید. عمده ویژگی اینگونه نغمات دارا بودن عیار هنری در کنار سادگی و روانی و زیبایی ست که در منظر طبع اکثر مردم خوش می نماید. نه در تقسیمات روشن فکر مابانه و نوآوری های من در اوردی می گنجند و نه در ابتذال عوام پسند و پر زرق و برق ریتم و سازبندی گرفتار می آیند. در عین وفاداری به ماهیت کلی موسیقی ایرانی و درون مایه ناب ردیف دستگاهی به ساده ترین وجه از مشکلات و شرایط اجتماعی و سیاسی دوران خویش می گویند.

یکی از این دست ساخته های ماندگار دوران معاصر تصنیف مشهور مرغ سحر است. تصنیفی که حاصل همکاری استاد بی بدیل تارنوازی ایران مرتضی نی داوود با شاعر بزگ ملی ملک الشعرای بهار می باشد و نخستین بار با صدای ملوک ضرابی و بعد ها با طنین اسمانی قمرالملوک وزیری به شهرت رسید. نخستین اجرای این تصنمیف به هفتم تیر 1306 و به مناسبت جشن هفتمین سالگرد انتشار روزنامه ناهید باز میگردد.

کلام پر قدرت بهار نیزحکایت سرگشتگی های انسانیست که از جور و ستم پنجه تقدیر شکوه می آغازد و داستان اسارت خویش را از بندی ناخواسته اغاز می نماید. فغانی که از جور فلک و بیداد طبیعت تا استبداد سیاه روزگار خویش می گوید و سایه هراس بر سر مردمانی که انگار همواره در حسرت ازادی همچون مرغی اسیر آنسوی حصار تنگ خویش می نالند و عجیب تر آنکه در عبور از دوران های متعدد تاریخی نیز هیچ گاه به حقیقت رنگ آزادی را نخواهند دید. حضور مضامینی برگرفته از حقیقت اجتماع پیرامون و بیان درد ها و آرزوهای مشترکی از زبان حال مردم همواره فریاد مرغ سحر را نغمه ناخوانده در هراس خویش می دانند و ازین روست که همواره ارتباط تنگاتنگی با آن در پس اجرای هرباره اش می یابند.رنگ و بوی سیاسی و لحن اعتراضی نهفته در موسیقی و کلام این اثر همواره مورد توجه هنرمندان متعدد و مردم قرار گرفته است و یکی از محبوب ترین ترانه های اجرایی محمد رضا شجریان در کنسرت های اخیر خویش بوده است.
asoa.ir

اساتید کمانچه به هنرجویان دروغ نگویند!...